Struktura pčelinje zajednice

Rodbinski odnosi unutar pčelinje zajednice se razlikuju od ostalih važnih domaćih životinja i rezultat su specifičnog načina sparivanja i oplodnje, socijalne strukture i jedinstvenog razvoja trutova iz neoplođenih jaja.

Pčelinje zajednice koje se nalaze u prirodi najbolje je opisati kao superfamilije. Ovakva superfamilije se sastoji od:
1) jedne matice majke,
2) nekoliko trutova očeva prisutnih kao sperma u spermateci matice,
3) radilice i trutovi potomaka majke i očeva.

Unutar superfamilije su obično 7-10 Podfamilija. Podfamilija je grupa radilica koje potječu od nekog truta. Sva sperma proizvedena od jednog truta je potpuno identična tako da je Podfamilija sastavljena od sestara koje su u mnogo bližem srodstvu nego rođene sestre kod drugih životinja. Prema tome, radilice koje potiču iz iste podfamilije često se nazivaju supersestre i imaju zajedničkih naslijeđenih gena. One primaju identične gamete
od njihovog oca i prosječno polovicu identičnih gameta od njihove majke.

Pčele radilice koje pripadaju različitim Podfamilija imaju istu majku ali različite očeve. One su polusestre i njihov rodbinski odnos je isti kao kod polusestri kod ljudi. Međutim, pošto se uglavnom braća trutovi sparuju sa istom maticom podfamilije pčela nastale ovim sparivanjem imaju međusobni odnos prije kao rođene sestre nego kao polusestre. Pri prirodnom sparivanju matica odnos rođene sestre je rijedak slučaj u pčelinjoj zajednici.

Uzgajivači matica diljem Amerike i Europe u posljednjih pedesetak godina u većoj ili manjoj mjeri primjenjivali kontrolirano sparivanje matica. U ovom periodu se uzgajalo na tisuće selekcioniranih matica i sve se više napuštao metoda prirodnog izrojavanja pčela i prirodne zamjene matica. Na taj način se pojačala kontrola praćenih i proučavanih linija matica. Potpuna kontrola sparivanja bila je moguća u izoliranim sparivalištima ili kroz primjenu umjetnog osjemenjavanja matica. Naravno i u uvjetima koje su ispunjavala i najizoliranija sparivališta postoje nedostaci među kojima su najznačajnija dva:

a) apsolutna kontrola sparivanja je bila skoro nemoguća i teško izvediva jer se matice sparuju na većim udaljenostima van pčelinjaka,
b) za svaku liniju trutova koja se koristi u uzgajivačku programu potrebno je po jedno izolirano sparivalište što je praktično neizvodljivo.